Βήμα Σαλαμίνας

ΤΟΠΟΣ, ΤΟΠΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ,ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.//

Απο τον Γεώργιο Σκλαβούνο

Πρωτίστως Κερκυραικου ενδιαφέροντος.///

Μια συνεπης και βιώσιμη σχέση με το φυσικό περιβάλλον προυποθετει σχέση με ένα «αξιακό περιβάλλον» με ένα «συμβολικό περιβάλλον». με πολιτισμικά θεμέλια και πολιτισμικό ορίζοντα.

Προυποθέτει θεσμοθετημένο αναπτυξιακο διάλογο δέσμευσης, μεταξυ τοπικών συμφεροντων,ενδιαφεροντων,τοπικης αυτοδιοικησης.Ιονιου Πανεπιστημιου

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη μιας στρατηγικής τοπικα προσιοριζόμενης και οχι ετεροκαθοριζόμενης βιώσιμης ανάπτυξης…….οφείλουμε να αναγνωρίσουμε οτι δεν εχουμε τα μεσα να την χαράξουμε και και προφανως να την υλοποήσουμε. ….

Αντιμετωπίζοντας την Αντι -αναπτυξιακή ,ετεροκαθοριζόμενη ως προς τους στόχους τα μεσα και την νομή των καρπών της, οικονομική μεγέθυνση, οικονομολογούμε μετ ευτελειας… Ο κινδυνος μετραπής του νησιού, απο ναυαρχίδα του Ελληνικού τουρισμού, σε ναυσταμο απο ποικιλόμορφες γαλέρες του διεθνούς τουρισμού ειναι οφθαλμοφανής. Για την έξοδο απο αυτην την κατάσταση προφανως δεν αρκούν οι επερχόμενες εκλογές. ….

Αν δεν αποφασαφηνισουμε ποιος αποφασιζει, ποιος δικαιουται να αποφασιζει, ,ποιός προγραμματιζει πως και γιατί,. Αν ως κοινωνια και ως οργανωμενοι φορείς δεν καταληξουμε οτι μπορουμε να δεσμευθούμε, ως οφείλουμε… στην υλοποίηση ενός στρατηγικου σχεδίου για το μέλλον..Αν καθε επιχείρησ που δραστηριοποιείται στην Κερκυρα η που θελει να δραστηριοποιειται στην Κερκυρα δεν δεμευεται με ενα πλαισιο κανονων συμπεριφοράς και λειτουργίας…. αν λειτουργει σε ξεφραγο αμπέλι……και με μιλημενους τους αγροφύλακες….Τότε θα παραμενουμε ακυβέρντος ναυσταυθμος απο γαλέρες του διεθνούς τουρισμού..

Αντλώνατας απο το παρελθόν./

Ο Λ/Μαβίλης απευθυνόμενος στην Κέρκυρα Θα της πεί

<Κέρκυρα από του Ουρανού το αίμα βγήκες>»///

Ο Όμηρος θελει την Κέρκυρα .τελευταίο σταθμό της Οδύσσειας, πριν την Ιθάκη. Η ιστορία θέλει την Κερκυρα πρωτευουσα του πρωτου νεοελληνικου κρατους.. Η ιστορία θελει την Κερκυρα και την Επτανησο Πολιτεια εαρινη ισημερία του νέου Ελληνισμού,,μητρα και τροφό του 21.

Ο Καλβος και ο Σολωμός θέλουν την Κερκυρα ιδιαιτερη πατριδα τους.:Σήμερα η Κερκυρα απο ποιες ρίζες αντλει, σε ποιους οριζοντες προασανατολιζεται;;;

Όταν ένας τόπος αποξενώνεται από τους μύθους; και τα σύμβολά του., γίνεται χώρος…

..Όταν ο άνθρωπος στερείται την επαφή και την σχέση με τα σύμβολα και τους μύθους του τόπου του ..χάνει την επαφή με το ιστορικό του περιβάλλον, με την συλλογική μνήμη της κοινωνίας, του λαού όπου γεννήθηκε και ανατράφηκε.

……Τότε πορεύεται χωρίς ενδογενείς και ενδοτραφείς σταθερές, συντεταγμένες πορείας , χωρίς ενδογενή και ενδοτραφή πολικο αστέρα, τότε προφανως ετεροκαθορίζεται παρά αυτοπροσδιορίζεται.

Σε μια εποχή επικυριαρχίας της αγοράς, των κανόνων της αγοράς, της αισθητικής και του ήθους της αγοράς, η ιδιαίτερη πατρίδα, τείνει να καταστεί χώρος εμπορευματοποιημένος και εμπορεύσιμος, χωρίς όρους και όρια.

Η μετατροπή του <τόπου σε χώρο> και της ιδιαίτερης πατρίδας σε εμπορεύσιμο χώρο αποτελει κατάρα της εποχής με κίνδυνο μη αναστρέψιμης πορείας. Σε οτι μας αφορά,σε οτι αφορά τον καθενα απο μας αποδεχόμαστε αυτήν την πορεία συμμετεχουμε σε αυτήν την πορεία;

Παρα την φαινομενικη επιτυχία αυτής της πορείας το σύμπαν αντιστέκεται.

Η εντεινόμενη αδήριτη ανάγκη για αρμονική σχέση του ανθρώπου με την φύση, αποτελει σημερα καθολικη παραδοχή Ομως η ανταπόκριση σε αυτήν την αναγκη προϋποθέτει μια ριζική πολιτισμική ανατροπή.

Προϋποθέτει το πέρασμα, από τον άνθρωπο χρήστη, κυρίαρχο, κατακτητή και έμπορο της Φύσης, στον άνθρωπο που ανα-γνωρίζει την ανάγκη σεβασμού των νόμων και των λειτουργιών της, την ανάγκη της εναρμόνισης του με την φύση.

Η αδήριτη ανάγκη για ένα αναπτυξιακό μοντέλο, μια αναπτυξιακή κουλτούρα, ένα αναπτυξιακό ήθος, που δεν απαξιώνει το «κοινωνικό και ανθρώπινο κεφάλαιο» δεν καταστρέφει τους φυσικούς πόρους, προβάλλει πιά, έντονα, ως πανανθρώπινη , ως οικουμενική ανάγκη.

Όμως δεν προβάλλουν εξ ίσου ευδιάκριτα και αποδεκτά τα πολιτισμικά θεμέλια πάνω στα οποία θα θεμελιωθούν στρατηγικές δημιουργικής ανατροπής και ανασυγκρότησης, σε επίπεδο αναθεώρησης της κυρίαρχης ιεράρχησης αξιών, της κυρίαρχης ιεράρχησης αναγκώνστο επίπεδο επανα- θεμελίωσης θεσμών, οργάνωσης κοινωνικής , και αναπτυξιακης πολιτικής. .

Η ανάγκη ανα-γνώρισης του τόπου.

Ο <<τόπος>> ως αφετηρία και προοπτικη.

Η αναγνώριση των ορίων του τόπου, της φυσικής ταυτότητας του τόπου, των <αντοχών> του τόπου, αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση κάθε σοβαρού προγραμματικού διαλόγου και προβληματισμού. Επιβάλλεται, σε τελευταία ανάλυση η σαφής τοποθέτηση μας απέναντι στον «Τόπο».

Θεωρούμε τον «Τόπο», ως αναλώσιμο, χωρίς όρια και όρους, εκμεταλλεύσιμο- εμπορεύσιμο πόρο; ή ως τόπο με συγκεκριμένα όρια, με συγκεκριμένες δυνατότητες, αντοχές με συγκεκριμένη φυσική αλλά και πολιτισμική ταυτότητα;

Αρχίζοντας με τους ορισμούς:

Τοπική ανάπτυξη θεωρείται ( με διεθνείς παραδοχές),η

απόκτηση, εκ μέρους μιας τοπικής κοινωνίας, της ικανότητας, της γνώσης, της αναγκαίας οργάνωσης, να χαράζει και να υλοποιεί πολιτικές και στρατηγικές για την αντιμετώπισης των αναγκών των προβλημάτων της για την χάραξη της πορειας της στο μέλλον. Η απόκτηση εκ μέρους μιας τοπικής κοινωνίας των αναγκαίων μέσων οργανωτικών κ.λπ, για την βελτίωση των ανθρώπινων πόρων της, την προστασία των φυσικών πόρων της και την αξιοποίηση τους προς ίδιον όφελος.

Τοπική ανάπτυξη δεν αποτελεί η όποια μεγέθυνση… η κάθε αύξηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, η όποια προσέλκυση ξένων επενδύσεων.. στον «Τόπο», αν αυτή δε εξυπηρετεί άμεσα και μακροπρόθεσμα το γενικότερο συμφέρον της τοπικής κοινωνίας, Αν δεν βελτιώνει τον μέσο όρο γνώσης στην τοπική κοινωνία, την τοπική επιχειρηματικότητα, αν δεν βελτιώνει την θέση του τοπικού επιστημονικού δυναμικού και των φορέων του στην λήψη και την υλοποίηση αποφάσεων που αφορούν το μέλλον του τόπου ,αν δεν βελτιώνει δεν αυξάνει τον ρόλο και την θέση του ΤΟΠΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ, στην λειτουργία της τοπικής οικονομίας, αν δεν εξυπηρετεί την βελτίωση της ποιότητας ζωής, της τοπικής κοινωνίας .

Αν δεν βελτιώνει την θέση και τη σχέση της τοπικής κοινωνίας στον περιφερειακό καταμερισμό εργασίας ..Αν δεν θεμελιώνεται και δεν υπηρετεί την διατήρηση των φυσικών πόρων και δεν συμβάλλει στην βελτίωση των ανθρώπινων και κοινωνικών πόρων του.

Η ραγδαία αυξανόμενη βιβλιογραφία για την σημασία και τον ρόλο του «κοινωνικού κεφαλαίου» στην οικονομική ανάπτυξη και τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου στην τοπική ανάπτυξη αποτελεί μια σημαντική συνιστώσα στις τρέχουσες σοβαρές αναλύσεις για την οικονομική ανάπτυξη ,που λαμβάνουν υπ όψιν, την σημασία του πολιτισμού, της κοινωνικής συνοχής, της κοινωνικής συμμετοχής στην αναπτυξιακή διαδικασία .

Σε τελευταια αναλυση αν η τοπικη κοινωνία και οι φορείς της δεν οριζουν τα μεσα και τους στοχους της αναπτυξης του τοπου τους, δεν ορίζουν το πως και ποιος νεμεται τους καρπους αυτής της αναπτυξης τοτε δεν μιλάμε για τοπικη ανάπτυξη. Μπορούμε να μιλάμε για οικονομική δραστηριοτητα στον τοπο οχι ομως για τοπικη αναπτυξη.

Έτσι , κατά την γνώμη μου, επιβεβαιώνονται κάποιες παραδοσιακές αλλά σημαντικές επισημάνσεις για την σχέση του ανθρώπου με τον τόπο. Για την μη χρηστική σχέση του ανθρώπου με την φύση.

…. «Ο άνθρωπος ανήκει στον τόπο…Δεν ανήκει ο τόπος στον άνθρωπο.».

Κατά τον γνωστό Γερμανό φιλόσοφο Μάρτιν Χάιντεγκερ,(1889-1976,/Διαμονές, Ταξίδι στην Ελλάδα) «.. το νοήμων όν είναι πρώτα κάτοικος. Ο κάτοικος δεν χρησιμοποιεί τον τόπο. ανήκει στον τόπο.

Ο κάτοικος πλάθει τον τόπο, σε έργα σε λόγους, κατοικεί ποιητικά.. ο ποιητής δεν θεωρεί δεν μεταχειρίζεται-νοιώθει και μεριμνά».

Συμφωνώντας απόλυτα (σε αυτό το σημείο) ,με το Χάιντεγκερ, να επισημάνουμε ότι ο τόπος είναι και «ντοπιολαλιά», είναι και «τοπική μουσική» και «τοπικό τραγούδι» , «τοπική τέχνη». Είναι τοπικό κλίμα ,εποχές, τοπικό λουλούδι και καρπός, είναι μνήμες αισθήσεων, είναι τοπική ιστορία .

Έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε έναν Κάλβο όταν αποχωρίζεται τον τόπο του θέλει να πάρει μαζί του «ένα φιλί απ την μάνα του και χούφτα γή απ την Γη του».

Έτσι μπορούμε να νοιώσουμε έναν Σικελιανό όταν στην πορεία αυτοσυνηδητοποήσης του «περνάει» απ την συνείδησης της Γής του, και μας μιλάει για το χώμα της Λευκάδας.

Έτσι μπορούμε να μοιραστούμε με τον Μαρκορά μας, το ποίημα του τα Κάστρα μας.(ποίημα του 1864,αφιερωμένο στην ανατίναξη των Κερκυραϊκών φρουρίων από τους Βρετανούς πριν την αναχώρηση τους από την Κέρκυρα.).θεωρώντας αυτά τα κάστρα το κατ’ έξοχήν τοπο-σύμβολο της Κέρκυρας. .

Ο τόπος είναι και τοπική μνήμη ,είναι και τοπικοί ήρωες ,είναι και τοπικοί Άγιοι,..είναι τοπικά πρότυπα ζωής και προσφοράς, στα γράμματα στις τέχνες, στην επιστήμη, στην οικονομία, στην πολιτική, τοπικοί μύθοι και τοπικές παροιμίες. Χωρίς αυτά δεν υπάρχει Τοπος, δεν υπάρχει τοπικοτητα, δεν υπαρχει ιδιαίτερη πατρίδα,………..

Αυτά είναι τα συνθετικά στοιχεία μιας πατριδογνωσίας και μιας τοπικής ταυτότητας Αυτήν την ταυτότητα την αξιοποιεί ,την προσπερνά η την διαγράφει η ΄,<αναπτυξιακή> μας πορεία ;Σε ποια πολιτισμική ταυτότητα στηρίζεται και ποιαν υπηρετεί η αναπτυξιακή πορεία; Η μήπως το ζήτημα το αφήνουμε στους κανόνες της αγοράς να το λύσουν;

Ο Κερκυραίος ποιητής Λορέντζος Μαβίλης,(1860-1785), ο ποιητής που έκανε «την πράξη ποίηση και την ποίηση πράξη», που έζησε ποιητικά και ποιητικά αντιμετώπισε τον θάνατο, επιβεβαιώνει απόλυτα τις θέσεις του Χάιντεγκερ, με την ποίηση του για την ιδιαίτερη πατρίδα του, Κέρκυρα. την ποίηση του για την μυθική Κέρκυρα, την Κέρκυρα ως σύμβολο, αλλά και την φύση της. Γεννημένη από το αίμα του εκθρονισμένου από τον Κρόνο, Ουρανού, βλέπει την Κέρκυρα ο Μαβίλης.

.

Με μια τέτοια πρόσληψη του τόπου του ο Μαβίλης θα υπερασπιστεί τα Μνημεία της Κέρκυρας, θα αντισταθεί στο γκρέμισμα της Πόρταριάλα . Όπως επίσης θα τοποθετηθεί στην αναπτυξιακή στρατηγική των εκσυγχρονιστών εργολάβων του καιρού του Με αυτήν την λογική, την ηθική και την αισθητική με αυτόν τον πατριωτισμό αλλά την ικανότητα πρόβλεψης προβάλλει σκληρή αντίσταση και στην προαγωγή ενός αλλοτριωτικου τουρισμού με την παραχώρηση ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς εκτασεων ( στον Αρκουδίλα ή στο Σιδάρι για την ίδρυση Καζίνο (Ρολίνα) στην Κέρκυρα . Προφητικά θα πει .

Η ΡΟΛΙΝΑ.

Ἀπὸ τ’ Ἀλεῦκι

Ὣς τὸ Κασσῶπι

μονάτο ζεῦκι

καὶ χαροκόπι,

Ἀπ’ τὸ Σιδάρη

Στὸν Ἀρκουδίλα

ένα σουδάρι

απὸ σαπίλα…

Και θα καταγγείλει με τα ακόλουθα λόγια του υπερασπιστές της Ρολίνας ..

. «Γιὰ σὲνα ἀλήθεια ἐλύσσιαξαν τσ’ ἰντούστριας καβαλλιέρηδες,

Παλιοὶ μπασταρδοκόντηδες καὶ νιόπλουτοι σπιτσιέρηδες»..

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο πρόσληψης του τόπου η ιδιαίτερη πατρίδα είναι βίωμα δεν είναι ιδεολόγημα κι η αφοσίωση σε αυτήν δεν είναι τοπικισμός.

Σημερα μπροστα στην παγκοσμια οικολογική απειλή. ισχύει το καλεσμα του Σικελιανου για την αντιμετώπιση του Ναζισμού./ Εδώ σηκώνεται ολη η γης με τους αποθαμενους και με τον ιδιο θανατο χτυπάει τον θανατο της.

Η σχέση με το φυσικό περιβάλλον είναι συνδεδεμένη με ένα «αξιακό περιβάλλον» με ένα «συμβολικό περιβάλλον».

Με αυτήν την έννοια το περιεχόμενο της τοπικής αναπτυξιακής στρατηγικής υπερβαίνει τα τοπικά όρια αποκτάει οικουμενική ταυτότητα, εναρμονίζεται με το οικουμενικό αίτημα για την επιβίωση του ανθρωπινου είδους, για ανάπτυξη που στοχεύει επι τέλους στην εναρμόνιση του ανθρώπου με την φύση και φυσικά τον συνάνθρωπο. Αυτή την συνάντηση του τοπικού με το οικουμενικό το εικονολογικό κίνημα την απέδωσε στα αγγλικά με την σύνθετη λέξη <glocal> όπου το πρώτο συνθετικό < glo>,προέρχεται από το global (παγκόσμιο) και το δευτερο, <cal> από το local.(τοπικό).

Με μια τέτοια πρόσληψη του τόπου ο αναπτυξιακός διάλογος και προβληματισμός υπερβαίνει και τα όρια της κατάθεσης εκθέσεως ιδεών, απόψεων εκπρόσωπων τοπικών κλάδων , επαγγελματικών φορέων η και επιστημονικών ακόμα φορέων και αυτό γιατί. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο διαλόγου οι επί μέρους εισηγήσεις στηρίζονται σε ένα κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο, πέρα απο μικροπολιτικά ιδεολογήματα, και στοχεύουν σε κοινό πανανθρωπινης σημασίας πολιτισμικό ορίζοντα. Πηγάζουν από έναν αξιακό σύστημα πολιτισμού βιώσιμης ανάπτυξης και προσβλέπουν σε έναν πολιτισμό βιώσιμης ανάπτυξης.//Απο προηγούμενη αναρτηση//