Βήμα Σαλαμίνας

Τόσο ο φιλελληνισμός όσο και ο αντι φιλελληνισμός,ο ανθελληνισμός, αποτελούν πολύ -σύνθετα φαινόμενα που συνήθως τα αντιμετωπίζουμε επιφανειακά. Η πολυπλοκότητα του φαινομένου αρχίζει να διαφαίνεται άν επισημάνουμε τις διαφορές του φιλελληνισμού στα κράτη προέλευσης του, με χαρακτηριστικά παράδείγματα τον Γαλλικό και τον Ρωσικό φιλελληνισμό.

Ο Γαλλικός και γενικότερα ο δυτικοευρωπαϊκός φιλελληνισμός είναι μάλλον αρχαιολατρικός, αντιβυζαντινός, αντικληρικαλιστικός, ενώ ο Ρώσικος φιλελληνισμός είναι πρώτιστα φιλο -ορθόδοξος, φιλο- βυζαντινός και κάθε άλλο παρά αντικληρικαλιστικός.

Η σημασία αυτών των διαφορών και οι επιπτώσεις τους στις Ελληνικές εξελίξεις αποκαλύπτεται όταν αναγνωρίσουμε οτι ο μεν Γαλλικός φιλελληνισμός θα φιλοξενήσει έναν Κοραή, ως εκπρόσωπο του Νεοελληνικού διαφωτισμού, ενώ ο Ρωσικός φιλελληνισμός θα φιλοξενήσει έναν Ευγένιο Βούλγαρη, ως εκπρόσωπο ενός Ελληνικού Ορθόδοξου διαφωτισμού. Επίσης η σημασία αυτών των διαφορών, στις Ελληνικές εξελίξεις, αποκαλύπτεται όταν αναγνωρίσουμε ότι ο δυτικοευρωπαϊκός φιλελληνισμός «οραματίζεται» την αναγέννηση ενός ελληνισμού στα γεωγραφικά και τα πολιτισμικά όρια της Ελλάδας των Αχαιών, ενώ ο Ρώσικος ερωτοτροπεί με την ιδέα ανασύστασης ενός Ελληνικού Βυζαντίου ( π.χ. το γνωστό Ελληνικό σχέδιο της Μεγάλης Αικατερίνης).

Στον φιλελληνισμό συρρέουν ρεύματα που πηγάζουν από τις πηγές και τις γενεσιουργές αιτίες της Αναγέννησης, της Μεταρρύθμισης, από κινήματα που ένοιωσαν προδομένα από την Ναπολεόντεια διαχείριση της Γαλλικής επανάστασης και κινήματα που δεν μπορούσαν να αποδεχθούν την παλινόρθωση της παλαιάς τάξης πραγμάτων, που έφερνε η Ιερά συμμαχία. Από μια αρχαιολατρία πολλές φορές ποτισμένη με πλέγματα φθόνου, απέναντι στα αρχαιοελληνικά επιτεύγματα.. όπως σαφέστατα προκύπτει από τα κείμενα των μεγάλων μορφών του αρχαιολατρικού φιλελληνισμού, που θα μας απασχολήσουν , αλλά επίσης με πλέγματα αντιπάθειας στο σύγχρονο Ελληνισμό. Ο ανθελληνισμός επίσης αποτελεί πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Τον συναντάμε από την εποχή της Ρωμαιοκρατίας, πηγάζει, επίσης, από πηγές, της παλινόρθωσης και της αντεπανάστασης, που θεώρησαν την Ελληνική επανάσταση του 21, καρπό του μυστικού επαναστατικού εταιρισμού της εποχής. Από γεωπολιτικές αντισλαυϊκές, ρωσοφοβικές πηγές και συμφέροντα, όπως αποδεικνύει η φανατική προσήλωση, Αγγλογάλλων και Αυστριακών, στο δόγμα της διατήρησης της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι ερμηνείες αυτής της προσήλωσης. Η απόφαση και δέσμευσή τους να περιοριστεί η Ελλάδα κάτω από τον Ισθμό και μάλιστα να παραμείνει κράτος φόρου υποτελές στον Σουλτάνο. Αυτόν τον Ανθελληνισμό τον συναντάμε στην αντιμετώπιση του Ιωάννη Καποδίστρια στην προσπάθεια του να διασφαλίσει στοιχειωδώς επαρκή γεωγραφικά όρια για την επιβίωση του νέου Ελληνικού κράτους. Τον συναντάμε να επαναλαμβάνεται κατά τραγικό τρόπο και απέναντι Όθωνα, στον Ρωσοτουρκικό Κριμαϊκό πόλεμο, στα 1853 ,όταν ο Οθωνας επιχείρησε ν’ απελευθερώσει την Θεσσαλία και τα Γιάννενα. Τον συναντάμε να πηγάζει απο εκκλησιαστικές πηγές ριζωμένες στην μακραίωνη σύγκρουση μεταξύ της Λατινικής κυρίως Δύσης και Ελληνορθόδοξης Ανατολής. Σύγκρουση που πολλές φορές δεν περιορίζεται σε δογματικά θέματα. Σύγκρουση που αποκτάει σοβαρότατες γεωπολιτικές διαστάσεις όταν περιλαμβάνει θέματα όπως ο Έλεγχος των Αγίων τόπων, και των ιερών ναών των Αγίων Τόπων (. βλ. Κάρλ Μαρξ, Φρίντριχ Ένγκελς Η Ελλάδα η Τουρκία και το Ανατολικό ζήτημα, Εκδ ΓΝΩΣΗ, Αθήνα 1985,σελ 335-337 ). Ένας με εκκλησιαστικά αίτια ανθελληνισμός που λαμβάνει επίσης σοβαρές διαστάσεις όταν αντιμετωπίζει θέματα όπως η επιρροή στις Βαλκανικές και την Ρώσικη, εκκλησίες, θέματα όπως οι τεράστιες εκτάσεις γης των Μοναστηριών του Αγίου Όρους στην Μολδοβλαχία και τύχη τους. Τα έσοδα των Ελληνορθόδοξων Μοναστηριών της Μολδοβλαχίας και η χρήση τους, το αυτοκέφαλο των Ορθόδοξων εκκλησιών της Βαλκανικής.

Η διαχρονική σημασία του εκκλησιαστικού παράγοντα στις διεθνείς ισορροπίες και σχέσεις είναι προφανής και στην εν εξελίξη Ρωσοουκρανική κρίση.

Η συζήτηση μας στον Παρνασσό θα επικεντρωθεί στα πολιτισμικά αίτια, του Ευρωπαϊκού Ανθελληνισμού μέσα από ευρωπαϊκές και μόνον πηγές.»