Βήμα Σαλαμίνας

Η ΕΞΑΡΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ.. Της Δώρας Τζέμα

Η ΕΞΑΡΣΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ..

Της Δώρας Τζέμα

Υπάρχει τελικά στις μέρες μας, πραγματική άνθηση του πολιτισμού;
Που ακούγεται πως υπάρχει και πως ακολουθεί τη διαδρομή της προόδου; Κι αν
υπάρχει, πως δικαιολογεί την βία πλάι του; Αν υπήρχε η πολυσυζητημένη
διαπολιτισμική πρόοδος, τότε γιατί η βία αυξάνεται σταθερά , χρόνο, τον χρόνο;
Οι στατιστικές είναι άκρως απογοητευτικές και ανησυχητικές. Τα στοιχεία
δείχνουν ότι διανύουμε μια εποχή κοινωνικής αγριότητας, που απέχει κατά
πολύ, από την εξέλιξη, που υποστηρίζουμε πως έχουμε ως είδος.
Ποια είναι τα αίτια που η βία αυξάνεται ραγδαία και επικίνδυνα;
Βία και Πολιτισμός, είναι δύο έννοιες , εντελώς αταίριαστες, οι οποίες
ακυρώνουν η μία την άλλη. Δεν γίνεται σε μια κοινωνία που ανθεί ο πολιτισμός,
να αυξάνεται συντοχρόνως και η βία. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τα δύο
αυτά κοινωνικά στοιχεία, με δύο πόλους , που ξέφυγαν από τις θέσεις τους και
πλησιάζουν ο ένας τον άλλο, προκαλώντας κοινωνικό αναβρασμό και
αποσταθεροποίηση. Ένα μεγάλο μπέρδεμα , του τι εστί , τεχνολογική πρόοδος
και διασκέδαση και τι πολιτισμός.
Ο όρος πολιτισμός, προέρχεται από την λέξη πόλις – πολίτης και αφορά την
αρμονική συνύπαρξη των πολιτών μέσα στα κοινωνικά σύνολα που έχουν
δημιουργήσει. Είναι η έννοια που ξεχωρίζει το ανθρώπινο είδος από τους
‘νόμους της ζούγκλας.’
Εν τούτοις, δεν το καταφέραμε, όπως θα έπρεπε, αφού η αυτοδικία, ως τρόπος
επίλυσης των διαφορών, φαίνεται να κατακτά όλο και περισσότερο έδαφος
στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Ίσως γιατί οι πόλεις που φτιάχτηκαν από
ανθρώπους, για ανθρώπους, κατασπαράζουν και αφανίζουν ανθρώπους, μέσα
στο δαιδαλώδες κοινωνικό και νομικό σύστημα. Ίσως γιατί το πολιτισμικό
επίπεδο έμεινε στο ζην και δεν έφτασε στο ευ- ζην, όπως διατείνονταν ο
Αριστοτέλης.
Όταν οι πολιτισμένοι λαοί καταφεύγουν ακόμη σε αιματηρούς πολέμους, για να
επιλύσουν τις διαφορές τους, για ποια πολιτισμική εξέλιξη μιλάμε; Μήπως
εννοούμε τον εξελιγμένο τρόπο εξολόθρευσης του ‘ εχθρού’; Εκείνου που δεν
συμμορφώνεται με τα δικά μας συμφέροντα;
Οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις, που επιβάλλονται συχνά με την βία και τον
εκφοβισμό, προκαλούν επίσης κοινωνική αγριότητα. Η βία γεννά βία. Νόμος. Και
ο φόβος γεννά βία . Και οι αδιέξοδες προσδοκίες επίσης. Κι αυτό αφορά κυρίως

τους νέους, που το φαινόμενο των κρουσμάτων βίας, θα μεγαλώνει όσο δεν θα
υπάρχει αντίκρισμα στις προσπάθειες και στις προσδοκίες τους.
Οι σημερινοί νέοι και τα παιδιά, μεγαλώνουν μέσα στην κοινωνική αγριότητα.
Γιατί κοινωνική αγριότητα, δεν είναι μόνο η λεκτική βία και το ξύλο. Αυτή είναι η
τελική της επέκταση.
Η μέγιστη κοινωνική αγριότητα , η πιο ύπουλη και αθόρυβη , είναι όταν τα
παιδιά μεγαλώνουν μόνα τους, αφού και οι δύο γονείς, προσπαθούν να σταθούν
σε ένα σύστημα, που τους απομυζεί, ζητώντας διαρκώς όλο και περισσότερα.
Όταν το παιδί, μεγαλώνει παρακολουθώντας δίχως έλεγχο, σκηνές εγκλημάτων
και βίας , μέσα από τις οθόνες του σπιτιού του, θα εθιστεί με αυτές. Τα βίαια
ηλεκτρονικά παιχνίδια του, που το απασχολούν ώστε να μπορούν οι γονείς του
να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, επιβραβεύει όποιον σκοτώσει τους
περισσότερους ήρωες- εχθρούς. Εχθρούς που στην ουσία δεν τον έχουν βλάψει,
μα του εμφυσούν την νοοτροπία της βίας . Του περνάνε το μήνυμα, πως δεν
είναι και σπουδαίο να σκοτώνεις.
Του μαθαίνουν πως αν δεν σου αρέσει κάτι και σε ενοχλεί, το βγάζεις από την
μέση με συνοπτικές διαδικασίες. Πόσες τραγωδίες δεν έχουν καταγραφεί σε
σχολεία, από έφηβους που εξαπατήθηκαν η απορρίφθηκαν από τους
συμμαθητές τους..
Έπειτα έρχεται η ενδοοικογενειακή βία, η οποία αυξάνεται κι αυτή επικίνδυνα,
εξαιτίας της αλυσιδωτής αντίδρασης που προέρχεται από αυτή. Ένα
κακοποιημένο παιδί, θα κακοποιήσει. Ένα παιδί, που παρακολουθεί τον
κακοποιητικό πατέρα του, θα κακοποιήσει, άσχετα αν δεν έχει κακοποιηθεί
σωματικά το ίδιο. Ένα παιδί που καταπιέζεται υπερβολικά από την
υπερπροστατευτική μητέρα, η οποία δεν εμπιστεύεται τις ικανότητες του, θα
εκδηλώσει ως ενήλικος βία, σε κάποια στιγμή της ζωής του.
Το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας και βίας είναι πολυεπίπεδο και
δύσκολο να επιλυθεί. Η αντιμετώπιση του απαιτεί, επίσης πολυεπίπεδη δράση, από
την οικογένεια, το εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιβάλλον, τα μέσα μαζικής
επικοινωνίας και ψυχαγωγίας, καθώς και τον έλεγχο και περιορισμό της αλόγιστης
τεχνολογίας.,
Ο δε εγκιβωτισμός σε κανόνες κοινωνικής συ-μόρφωσης δημιουργεί μια
άμορφη στερεότυπη μάζα με καταπιεσμένες τάσεις διάσπασης του ατόμου..
Συνθλίβεται η ατομικότητα από την αγωνία της αποδοχής και την άμεση
αποπομπή του διαφορετικού, ή εκείνου που δεν πληρεί τα σύγχρονα κοινωνικά
στάνταρ.
Πολλοί γονείς δε, θεωρούν τα παιδιά τους προβληματικά, όταν δεν
προσαρμόζονται στις πεποιθήσεις τους και κρατούν διαφορετική στάση ζωής,
από την δική τους.
Το φαινόμενο, της έμφυλης βίας, τείνει κι αυτό, να αποκτήσει τρομακτικές
διαστάσεις. Εδώ τα στατιστικά στοιχεία είναι ακόμη πιο τρομακτικά. Οι
γυναίκες που βρήκαν τον θάνατο από το χέρι του συντρόφου τους κυρίως ή του
πατέρα, ανέρχονται σε σοκαριστικά νούμερα, την τελευταία δεκαετία και ειδικά
τον τελευταίο χρόνο.

Αριθμοί που μας δίνουν την αίσθηση, ότι η γυναίκα βρίσκεται ακόμη σε ένα
κρίσιμο σταυροδρόμι, παρά τις αποστάσεις απελευθέρωσης και ισότητας που
έχει διανύσει.
Στην πραγματικότητα, όλη η κοινωνία βρίσκεται σε αυτό το κρίσιμο
σταυροδρόμι, αφού θύτες και θύματα, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του
συνόλου. Ενός συνόλου, που τα βήματα του πισωγυρίζουν στον χρόνο, τότε που
τα δικαιώματα δίνονταν ή αφαιρούνταν κατά βούληση, από τους εκάστοτε
ισχυρούς, επάνω στον πιο αδύνατο.
Είναι αδύνατον η πολιτεία να ασκεί βία και να μην εισπράξει βία. Ακόμη κι αν
υπάρξει αρχικά υποταγή εξαιτίας των κυρώσεων και του εκφοβισμού, το βίαιο
ξέσπασμα και οι αντιδράσεις θα επέλθουν με μαθηματική ακρίβεια και σε
ανύποπτη χρονική στιγμή. Είναι επίσης σχεδόν αδύνατο να μην υπάρχει
ενδοοικογενειακή βία, όταν πιέζεσαι από την κοινωνική.
Πολυάριθμοι οι καθοριστικοί παράγοντες που προάγουν την βία. Η
χαλαρότητα των συνειδήσεων , που αναδεικνύουν τα υψηλά στρώματα
κοινωνικής διαστρωμάτωσης, είναι ένας από τους βασικούς λόγους, που
προκαλούν την κοινωνική οργή και την εγκληματικότητα. Ο ισχυρός μπορεί να
βιάζει και να εγκληματεί, παραβιάζοντας ασύστολα τους νόμους και τους
κοινωνικούς κανόνες και να αθωώνεται. Ο ανίσχυρος όμως θα υποστεί την
μέγιστη των ποινών, για πολύ μικρότερα πολλές φορές αδικήματα ..
Θεωρώ πως έχουμε φτάσει πλέον στο σημείο, που η αναζήτηση της αιτίας είναι
περιττή. Όπως και η σκιαγράφηση των ψυχολογικών προφίλ, από ψυχολόγους
και κοινωνιολόγους. Το ζήτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε και σε ποιά
κοινωνία θέλουμε τελικά να συνυπάρχουμε.
Στην ολοένα και πιο απρόσωπη και απάνθρωπη , εκείνη που αλλάζει διαρκώς
τεχνολογικά πρόσωπα , προάγοντας μια επίπλαστη πραγματικότητα, που όταν
χρειαστεί να την αντιμετωπίσουμε, πέφτουμε σε ψυχικά σκαμπανεβάσματα, ή
σε μια πιο ανθρώπινη και προσφιλή, με λιγότερα υλικά και περισσότερο
ελεύθερο χρόνο, για τα παιδιά μας και για μας.
Είμαστε σε ένα σταυροδρόμι, που πρέπει να διαλέξουμε. Αν θα μάθουμε να
αγαπάμε από την αρχή τον συνάνθρωπο, τον σύντροφο, το παιδί μας, τον
συνάδελφο. Να μάθουμε από την αρχή τι πραγματικά σημαίνει σεβασμός και
εκτίμηση προς όλους τους ανθρώπους.
Να αποφασίσουμε αν θα καταργήσουμε ή θα συνεχίσουμε να υιοθετούμε τον
νόμο της ζούγκλας και την επικράτηση του ισχυρού.
Θα επιστρέψουμε στις σπηλιές ή θα παραμείνουμε ως γνήσια νοήμονα και
εξελιγμένα όντα στις πόλεις;