Βήμα Σαλαμίνας

Έκζεμα στα χέρια: Καθημερινή φροντίδα και διατροφή

Το έκζεμα στην περιοχή των χεριών, αφορά τις παλάμες και τους καρπούς, και αποτελεί μία αρκετά διαδεδομένη κατάσταση, η οποία μπορεί να οφείλεται σε πλήθος παραγόντων, τόσο ενδογενών όσο και εξωγενών.

Τόσο η διάρκεια όσο και η σοβαρότητα του εκζέματος διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο, ενώ οι εξάρσεις μπορεί να είναι ιδιαίτερα συχνές & επαναλαμβανόμενες. Επιπλέον, σε μεγάλο βαθμό δεν μπορεί να προβλεφθεί η στιγμή εμφάνισης αλλά ούτε και ο τρόπος εξέλιξης του εκζέματος.

Η διαχείριση του εκζέματος στα χέρια, ιδιαίτερα στις σοβαρές και χρόνιες περιπτώσεις, αποτελεί πάντοτε πρόκληση, τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για τον επιβλέποντα γιατρό.

Σύμφωνα με ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2019, το 5-8% του πληθυσμού εμφανίζει έκζεμα στα χέρια, ενώ το ⅓ των περιπτώσεων δεν αναζητά ιατρική βοήθεια για τη διαχείρισή του.

Όπως προαναφέρθηκε, το έκζεμα χεριών είναι μία πολυπαραγοντική κατάσταση. Ανάμεσα στις βασικότερες αιτίες εμφάνισής του, συγκαταλέγεται η ατοπική προδιάθεση. Φαίνεται, μάλιστα, πως περισσότερο από το ⅓ των ατόμων με έκζεμα, έχει εμφανίσει ατοπία.

Επιπλέον, η επαφή με ήπια τοξικούς ή ερεθιστικούς παράγοντες (νερό, σαπούνι κ.λπ.) μπορεί να οδηγήσει σε ερεθιστική δερματίτιδα εξ’ επαφής, ενώ η επαφή με αλλεργιογόνα (π.χ. καουτσούκ, αρώματα, νικέλιο) μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργική δερματίτιδα εξ’ επαφής. Σε πολλά άτομα με χρόνιο έκζεμα χεριών, συνήθως λαμβάνει χώρα ένας συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων, ενώ για διάφορους τύπους εκζέματος των χεριών, η αιτία παραμένει άγνωστη.

Παράλληλα, σημαντικό ρόλο φαίνεται να κατέχουν και οι καιρικές συνθήκες στην επιδείνωση του εκζέματος στα χέρια. Συγκεκριμένα, ο ψυχρός και ξηρός καιρός, καθώς και η μειωμένη υγρασία σε εσωτερικούς χώρους έχει φανεί πως επιδρούν αρνητικά.

Αξίζει, επίσης, να τονιστεί ότι και το είδος του επαγγέλματος διαδραματίζει κάποιον ρόλο στην εμφάνιση εξάρσεων. Για παράδειγμα, εργασίες στις οποίες το άτομο έρχεται συχνά σε επαφή με το νερό, αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την επιδείνωση του εκζέματος.

Ανάμεσα στα συμπτώματα που επιφέρουν τη μεγαλύτερη δυσφορία στα άτομα που εμφανίζουν έκζεμα στα χέρια ανήκει ο κνησμός, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο την ποιότητα του ύπνου όσο και την καθημερινότητα. Παράλληλα, οι αλλοιώσεις που παρουσιάζονται στο δέρμα (εφέ κάλου, λεπιοειδής εμφάνιση κ.ά.) όπως και η ακαμψία των χεριών, περιορίζουν σημαντικά την αυτοπεποίθηση του ατόμου αλλά και την κινητικότητα στα χέρια.

Πέρα από τις τοπικές φαρμακολογικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται, κατά το πλείστον, υπάρχουν αρκετές ακόμη θεραπευτικές επιλογές που προτείνουν οι ειδικοί γιατροί (π.χ. φωτοθεραπεία, αγωγή που δρα στο ανοσοποιητικό κ.ά.).

Ωστόσο, πολλά άτομα που επιθυμούν να αντιμετωπίσουν το έκζεμα, αναζητούν πιο φυσικές λύσεις τόσο λόγω των πιθανών παρενεργειών από τα φάρμακα, όσο και λόγω της χρονιότητας της νόσου.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η διαχείριση του εκζέματος απαιτεί μια πιο σφαιρική προσέγγιση που περιλαμβάνει πλήρη κατανόηση της κατάστασης.

Μέσω σωστής εκπαίδευσης και κατανόησης του κάθε οργανισμού, πραγματοποιούνται συγκεκριμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής και αποφυγή – κατά το μέγιστο δυνατό – βασικών αιτιολογικών παραγόντων που έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση ή/και την επιδείνωση του εκζέματος.

Τοπική θεραπεία για το έκζεμα στα χέρια

Όλα τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με έκζεμα στα χέρια και έχουν αναζητήσει λύση στο πρόβλημα, πραγματοποιούν κάποια τοπική θεραπεία, είτε μόνη της είτε συμπληρωματικά με άλλες αγωγές.

Οι πιο διαδεδομένες & αποδεδειγμένα αποτελεσματικές τοπικές θεραπείες αφορούν κρέμες και αλοιφές που περιέχουν φαρμακευτικές δραστικές ουσίες. Επιπλέον, υπάρχουν και αρκετά – μη φαρμακευτικά – δερμοκαλλυντικά προϊόντα για το έκζεμα, τα οποία διαθέτουν εξειδικευμένη σύνθεση ώστε να παρέχουν στοχευμένη φροντίδα.

Η αντιμετώπιση της ξηροδερμίας αποτελεί βασικό κομμάτι στη διαχείριση των πρώιμων μορφών ατοπικής και ερεθιστικής δερματίτιδας των χεριών. Παράλληλα, η καταπράυνση του κνησμού και η μείωση της φλεγμονής είναι επίσης σημαντικά στοιχεία, καθώς επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής.

Ανάλογα με την ένταση & χρονιότητα του εκζέματος στα χέρια, προτείνονται κρέμες / αλοιφές με διαφορετική δράση. Μεταξύ άλλων προτείνονται κρέμες βαθιάς ενυδάτωσης και ανάπλασης (με λιπίδια, ενυδατικούς παράγοντες κ.ά.), κρέμες με αντιφλεγμονώδη και αντικνησμική δράση, καθώς και κρέμες με κερατολυτικές ιδιότητες (με σαλικυλικό οξύ ή/και ουρία).

Σύμφωνα με μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2021, φαίνεται πως η χρήση κρέμας που περιέχει συνδυασμό από εκχυλίσματα των βοτάνων Silybum marianum L. & Fumaria officinalis μπορεί να μειώσει τη συμπτωματολογία της ατοπικής δερματίτιδας και είναι πιθανό να ωφελεί στην αντιμετώπιση του εκζέματος ανεξαρτήτου αιτιολογίας.

Το Silybm marianum L. (Milk Thistle) ή γαϊδουράγκαθο είναι ένα αποδεδειγμένα ευεργετικό για την υγεία βότανο, το οποίο χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια για την αντιμετώπιση διαφόρων διαταραχών. Η κύρια δραστική του ένωση είναι η σιλυμαρίνη, ένα πολυφαινολικό φλαβονοειδές που προέρχεται από τους σπόρους του φυτού και διαθέτει πολλές ωφέλιμες ιδιότητες, μεταξύ των οποίων αντιαλλεργικές και αντιφλεγμονώδεις.

Το Fumaria officinalis είναι ένα φυτό ιδιαίτερα γνωστό για την ωφέλιμη δράση του σε φλεγμονώδεις παθήσεις. Διαθέτει αντιβακτηριακή, αντιοξειδωτική & ανοσορυθμιστική δράση, κυρίως λόγω αλκαλοειδών και πολυφαινολικών ενώσεων που διαθέτει. Επιπλέον, περιέχει εστέρες φουμαρικού οξέος (FAEs), οι οποίοι σύμφωνα με μελέτες συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ψωρίασης και πιθανόν στο έκζεμα.

Διατροφή και έκζεμα στα χέρια

Όπως έχει αποδειχθεί από πλήθος μελετών, η διατροφή διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε διάφορες παθήσεις του δέρματος. Για παράδειγμα, πολλές δερματολογικές καταστάσεις οφείλονται σε ανεπάρκεια ή περίσσεια κάποιου θρεπτικού συστατικού.

Σε παθήσεις όπως η δερματίτιδα, έχει φανεί πως ορισμένοι διατροφικοί περιορισμοί μπορεί να συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ιδιαίτερα η αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων που περιέχουν αποδεδειγμένα αλλεργιογόνα στοιχεία, μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ευεργετική σε περιπτώσεις μέτριου και σοβαρού εκζέματος.

Οι πιο χαρακτηριστικές από τις συχνά καταναλωθείσες τροφές ή ουσίες τροφών που θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσουν αλλεργία και έκζεμα – κυρίως ατοπική δερματίτιδα – είναι το αγελαδινό γάλα, τα αυγά, η γλουτένη, η ζάχαρη, οι χρωστικές & τα πρόσθετα των τροφίμων, καθώς και τα διάφορα συντηρητικά.

Η αποφυγή κατανάλωσης ενός ή περισσοτέρων από τα παραπάνω τρόφιμα & συστατικά έχει, κατά κύριο λόγο, μελετηθεί και αποδειχθεί δυνητικά ωφέλιμη σε παιδιά που έχουν παρουσιάσει στο παρελθόν ευαισθησία σε αυτά.

Επιπλέον, πολλές μελέτες έχουν ασχοληθεί με την πιθανή σχέση μεταξύ κάποιων μετάλλων και της επιδείνωσης του εκζέματος, ειδικά της ατοπικής δερματίτιδας. Σύμφωνα με αρκετές έρευνες, οι δίαιτες που είναι χαμηλές σε νικέλιο παρουσιάζουν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα όσον αφορά τη μείωση των συμπτωμάτων της ατοπικής δερματίτιδας.

Έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά και με το ημερήσιο ποσό προσλαμβανόμενων θερμίδων από τη διατροφή. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές είναι πιθανό ο ήπιος θερμιδικός περιορισμός – χωρίς να προκαλούνται ελλείψεις θρεπτικών συστατικών – να συμβάλλει στην αντιμετώπιση φλεγμονωδών διαταραχών, μεταξύ των οποίων και της ατοπικής δερματίτιδας.

Συμπληρώματα διατροφής και έκζεμα στα χέρια

Λόγω της συνεχώς αυξανόμενης δημοτικότητας των «φυσικών» εναλλακτικών λύσεων έναντι των συμβατικών φαρμακευτικών επιλογών, αρκετά συμπληρώματα διατροφής έχουν έρθει στο επίκεντρο της προσοχής όσον αφορά τη θεραπεία του εκζέματος και ιδιαίτερα της ατοπικής δερματίτιδας (AD).

Προβιοτικά – Πρεβιοτικά – Συμβιωτικά

Πολλές μελέτες έχουν ασχοληθεί με το πιθανό όφελος από τη λήψη 1 ή περισσότερων προβιοτικών στελεχών στην προστασία από το έκζεμα. Εξαιρετικά θετικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι τα προβιοτικά αποτελούν πολύ ασφαλή επιλογή, μπορούν να λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα και σπανίως προκαλούν οποιουδήποτε είδους δυσφορία.

Πολλά άτομα με έκζεμα έχει φανεί πως διαθέτουν μη ισορροπημένη εντερική μικροχλωρίδα, κάτι το οποίο αποκαθίσταται με τη λήψη συμπληρωμάτων με προβιοτικά, μόνα τους είτε συνδυαστικά με πρεβιοτικά.

Επιπλέον, έχει φανεί πως η λήψη μείγματος από διαφορετικά είδη προβιοτικών ή στελεχών Lactobacillus παρέχει μεγαλύτερο όφελος συγκριτικά με τη λήψη μόνο στελεχών Bifidobacterium.

Τα πρεβιοτικά είναι ουσίες (π.χ. ινουλίνη, φρουκτοολιγοσακχαρίτες) που διεγείρουν την ανάπτυξη ή/και τη δραστηριότητα των μη παθογόνων βακτηρίων του εντέρου. Αποτελούν, ουσιαστικά, τροφή για τα φιλικά μας βακτήρια.

Τα πρεβιοτικά δεν έχουν μελετηθεί αρκετά όσον αφορά την πιθανή τους δράση στην ανακούφιση από το έκζεμα. Από τα περιορισμένα στοιχεία που υπάρχουν, φαίνεται πως μειώνουν τη συμπτωματολογία του εκζέματος, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να προταθεί η συμπληρωματική τους λήψη ως θεραπεία για το έκζεμα.

Ιδιαίτερη – και πιθανώς εξαιρετικά ωφέλιμη – περίπτωση συμπληρώματος αποτελούν τα συμβιωτικά, τα οποία περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό από προβιοτικά και πρεβιοτικά. Υπάρχουν αρκετά υποσχόμενα στοιχεία, βάσει των οποίων φαίνεται πως η παράλληλη λήψη προβιοτικών και πρεβιοτικών μπορεί να ανακουφίσει από το έκζεμα.

Μάλιστα, όπως προαναφέρθηκε και στα συμπληρώματα προβιοτικών, και στην περίπτωση των συμβιωτικών φαίνεται πως ένα μείγμα από διαφορετικά προβιοτικά στελέχη είναι πιθανό να παρέχει καλύτερα αποτελέσματα.

Απαραίτητα Λιπαρά Οξέα

Σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές, η ανεπάρκεια σε απαραίτητα λιπαρά οξέα είναι πιθανό να συνδέεται με την εμφάνιση εκζέματος. Λόγω αυτού, έχει υποτεθεί ότι η συμπληρωματική λήψη ιχθυελαίου, ελαίου νυχτολούλουδου & ελαίου μποράγου θα μπορούσε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του εκζέματος.

Ιχθυέλαιο

Τα συμπληρώματα ιχθυελαίου λαμβάνονται από πλήθος ατόμων, καθώς η διατήρηση υγιών επιπέδων και η πρόληψη εμφάνισης ανεπάρκειας σε απαραίτητα λιπαρά οξέα παρέχουν αποδεδειγμένο όφελος στην υγεία. Τα ιχθυέλαια αποτελούν εξαιρετικά πλούσια πηγή ωμέγα 3 λιπαρών οξέων, συμπεριλαμβανομένων των EPA & DHA.

Παρά το πλήθος ερευνητών που υποθέτουν ότι η διατήρηση υγιών επιπέδων σε απαραίτητα λιπαρά οξέα μπορεί να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη βελτίωση του εκζέματος, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ώστε να προτείνεται η λήψη τους ως μέρος της θεραπείας.

Έλαιο Νυχτολούλουδου (Evening Primrose Oil) & Έλαιο Μποράγου (Borage Oil)

Το έλαιο νυχτολούλουδου, όπως και το έλαιο μποράγου, αποτελούν σημαντικές πηγές GLA (γ-λινολενικού οξέος). Το GLA ανήκει στην ομάδα των ωμέγα 6 λιπαρών οξέων και φαίνεται πως διαθέτει αντιφλεγμονώδη δράση. Μάλιστα, έχει φανεί πως ανεπάρκεια στο GLA σχετίζεται με αυξημένη φλεγμονή στο δέρμα.

Όσον αφορά το έλαιο νυχτολούλουδου, συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κνησμό, την ερυθρότητα και αποτρέπει τον σχηματισμό κρούστας στο δέρμα, κάτι το οποίο γίνεται εμφανές μετά από 4-8 εβδομάδες λήψης.

Αν και η λήψη των 2 ελαίων με τη μορφή συμπληρώματος αντενδείκνυται με ορισμένες φαρμακευτικές τοπικές θεραπείες για το έκζεμα, στις υπόλοιπες περιπτώσεις απαιτείται περαιτέρω έρευνα ώστε να προταθεί με βεβαιότητα η χρήση τους για τη διαχείριση του εκζέματος.

Βιταμίνη D

Αν και δεν έχει διερευνηθεί εκτενώς το κατά πόσο υπάρχει σημαντικό όφελος από τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D στην ανακούφιση από το έκζεμα, αρκετοί ερευνητές θεωρούν πως είναι πιθανό τα άτομα με χαμηλά επίπεδα στη βιταμίνη να εμφανίζουν συχνότερα εξάρσεις του εκζέματος.

Συστήνεται, συνεπώς, τα άτομα που έχουν έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D να λάβουν κάποιο συμπλήρωμα διατροφής ανάλογο με τις ανάγκες τους, σε συνεννόηση πάντα με τον θεράποντα γιατρό, αλλά δεν προτείνεται η λήψη συμπληρώματος για την αντιμετώπιση του εκζέματος εφόσον τα επίπεδα του οργανισμού βρίσκονται εντός των επιθυμητών ορίων. [4]

Περαιτέρω επιλογές συμπληρωμάτων διατροφής που φαίνεται να βοηθούν, βάσει ερευνών που έγιναν σε ποντίκια, περιλαμβάνουν το Lithospermum erythrorhizon, το Platycodon grandiflorus, το Hypsizygus marmoreus, καθώς και συμπληρώματα με ενισχυμένο εκχύλισμα από Ginseng.

Τρόπος ζωής και έκζεμα στα χέρια

Όπως προαναφέρθηκε, στην παθογένεση του εκζέματος στα χέρια παίζουν ρόλο τόσο ενδογενείς όσο και εξωγενείς παράγοντες. Η πιθανότητα εμφάνισης δερματολογικών παθήσεων λόγω του τρόπου ζωής μελετάται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, καθώς υπάρχουν πολλές καθημερινές συνήθειες που επιδρούν τόσο στο ανοσοποιητικό σύστημα όσο και στις φλεγμονώδεις διεργασίες.

Ανάμεσα στους παράγοντες κινδύνου που έχουν μελετηθεί για την πιθανή τους σχέση με την εμφάνιση εκζέματος στα χέρια, ανήκουν διάφορες ανθυγιεινές συνήθειες όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και το έντονο στρες, το αυξημένο σωματικό βάρος, η ελλιπής φυσική δραστηριότητα και η κακή ρουτίνα ύπνου.

Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2021 και πραγματοποιήθηκε σε δείγμα του Ολλανδικού πληθυσμού, μελετήθηκε η επίδραση ορισμένων παραγόντων που αφορούν κάποιες καθημερινές συνήθειες, το στρες, τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και την Περιφέρεια Μέσης (ΠΜ) στην εμφάνιση ή επιδείνωση του εκζέματος στα χέρια.

Συγκεκριμένα, φάνηκε ότι το κάπνισμα από 8 τσιγάρα και πάνω ημερησίως, το χρόνιο στρες, ο ΔΜΣ>30 kg/m2 και η ΠΜ>90cm σχετίζονται θετικά με την εμφάνιση εκζέματος στα χέρια.

Φαίνεται, λοιπόν, πως ο τρόπος ζωής σχετίζεται σε κάποιον βαθμό με το έκζεμα στα χέρια, οδηγώντας στο συμπέρασμα πως η βελτίωση της συνολικής υγείας μέσω θετικών αλλαγών στην καθημερινότητα μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα ή/και να προλάβει την εμφάνιση εκζέματος.

https://any-news.gr/202